De jongen in de gestreepte pyjama

e hebben geen keus.’

‘Maar moeder!’

‘Bruno, zo is het genoeg,’ zei ze, maar nu klonk ze kortaf en stond ze op als teken dat ze meende wat ze zei. ‘Mijn hemel, nog maar een week geleden klaagde je dat hier de laatste tijd zoveel dingen waren veranderd.’

‘Nou, ik vind het niet leuk dat we nu ’s avonds alle lichten uit moeten doen,’ gaf hij toe.

‘Iedereen moet dat,’ zei moeder. ‘Het is voor onze veiligheid. En wie weet, misschien lopen we minder gevaar als we verhuizen. Ga nu maar naar boven om Maria te h

‘Je zult je vrienden voorlopig gedag moeten zeggen,’ zei moeder. ‘Maar over een tijdje zie je ze vast weer. En val je moeder niet in de rede alsjeblieft als ze tegen je praat,’ voegde ze eraan toe, want ook al was dit vreemd en onwelkom nieuws, dan was dat nog geen reden voor Bruno om de beleefdheidsregels te overtreden die hem waren bijgebracht.

‘Ze gedag zeggen?’ vroeg hij terwijl hij haar stomverbaasd aanstaarde. ‘Ze gedag zeggen?’ herhaalde hij sputterend alsof zijn mond vol koekjes zat die hij heel fijn had gekauwd maar nog niet had doorgeslikt. ‘Karl en Daniël en Martin gedag zeggen?’ vervolgde hij met een stem die gevaarlijk dicht op schreeuwen begon te lijken, wat niet mocht in huis. ‘Maar dat zijn mijn drie beste vrienden voor altijd!’

‘Ach, je krijgt wel nieuwe vrienden,’ zei moeder en maakte een wegwerpgebaar met haar hand alsof het voor een jongen makkelijk was om drie beste vrienden voor altijd te krijgen.

‘Maar we hadden een heleboel plannen,’ protesteerde hij.

‘Ik ben bang van wel,’ zei moeder bedroefd knikkend met haar hoofd. ‘Het werk van je vader is...’

‘Maar school dan?’ zei Bruno, haar in de rede vallend, wat niet mocht maar wat hem deze keer waarschijnlijk niet kwalijk genomen zou worden. ‘En Karl en Daniël en Martin? Hoe weten die waar ik ben als we samen iets willen doen?’

‘Je zult je vrienden voorlopig gedag moeten zeggen,’ zei moeder. ‘Maar over een tijdje zie je ze vast weer. En val je moeder niet in de rede alsjeblieft als ze tegen je praat,’ voegde ze eraan toe, want ook al was dit vreemd en onwelkom nieuws, dan was dat nog geen reden voor Bruno om de beleefdheidsregels te overtreden die hem waren bijgebracht.

‘Ze gedag zeggen?’ vroeg hij terwijl hij haar stomverbaasd aanstaarde. ‘Ze gedag zeggen?’ herhaalde hij sputterend alsof zijn mond vol koekjes zat die hij heel fijn had gekauwd maar nog niet had doorgeslikt. ‘Karl en Daniël en Martin gedag zeggen?’ vervolgde hij met een stem die gevaarlijk dicht op schreeuwen begon te lijken, wat niet mocht in huis. ‘Maar dat zijn mijn drie beste vrienden voor altijd!’

‘Ach, je krijgt wel nieuwe vrienden,’ zei moeder en maakte een wegwerpgebaar met haar hand alsof het voor een jongen makkelijk was om drie beste vrienden voor altijd te krijgen.

‘Maar we hadden een heleboel plannen,’ protesteerde hij.

‘Plannen?’ vroeg moeder en trok een wenkbrauw op. ‘Wat voor plannen?’