Âbide Şahsiyetler ve Müesseseleriyle Osmanlı

Lamartin şöyle der:
“Osman Gâzi’nin tabiî istîdâdı sâde, doğru ve âdilâne idi. Akıl ve zekâsını Allâh’ın birliğine hasrederek yeryüzünde vahdâniyet-i ilâhiyye aleyhinde bulunan bâtıl îtikadları ve putperestliği men etmeye çalışırdı. Bununla beraber fâtihlerin siyâsetini takip ederek zaptettiği ülkelere tasarruf etmeye ve yerleşmeye başladı. Osman Gâzi, yavaş yavaş ilerledi; fakat hiçbir zaman geri dönmedi...”

Tarihçi Hammer der ki:
“Onun bıraktığı devlette teşkilat ve esas temeller o kadar kuvvetliydi ki, Osmanlı, kısa bir müddet sonra dünyanın en büyük devleti oldu. Farz-ı muhâl onun devrindeki insanlara: «Bu gâzinin torunları, karşısına çıkan birçok güçlü devleti mağlûb ederek Avrupa’yı dize getirecek ve şu harita bölgelerine hâkim olacak!» deselerdi, bunları işiten herkes: «Bu bir hayaldir; boş bir masaldır!» derdi. Fakat o namdar Gâzi ile etrafı, bilhassa tasavvuf erbâbı ve ulemâ, buna cân u gönülden inanıyor ve bu büyük zuhûr için yorulup dinlenmeden gayret sarf ediyorlardı.”

Geçmişini bilmeyen, geleceğini de bilemez. Osman! Geçmişini iyi bil ki, geleceğe sağlam basasın. Nereden geldiğini unutma ki, nereye gideceğini unutmayasın!..

Sevgi dâvânın esâsı olmalıdır. Sevmek ise, sessizliktedir. Bağırarak sevilmez. Görünerek de sevilmez!

Yalnızlık, korkanadır. Toprağın ekim zamanını bilen çiftçi, başkasına danışmaz. Yalnız başına kalsa da... Yeter ki, toprağın tavda olduğunu bilebilsin.

Durmaya, dinlenmeye hakkımız yok. Çünkü, zaman yok, süre az!..

Savaşı sevmem. Kan akıtmaktan hoşlanmam. Yine de bilirim ki, kılıç kalkıp inmelidir. Fakat bu kalkıp-iniş yaşatmak için olmalıdır. Hele kişinin kişiye kılıç indirmesi bir cinâyettir. Bey, memleketten öte değildir. Bir savaş, yalnızca bey için yapılmaz.

Hayvan ölür, semeri kalır; insan ölür eseri kalır. Gidenin değil, bırakmayanın ardından ağlamalı... Bırakanın da bıraktığı yerden devam etmeli.

Kişinin gücü, günün birinde tükenir, ama bilgi yaşar. Bilginin ışığı, kapalı gözlerden bile içeri sızar, aydınlığa kavuşturur.

İnsan bir kere oturdu mu, yerinden kolay kolay kalkamaz. Kişi kıpırdamayınca uyuşur. Uyuşunca lâflamaya başlar, lâf dedikoduya dönüşür. Dedikodu başlayınca da gayri iflâh etmez. Dost, düşman olur; düşman, canavar kesilir...